چاپ سیلک و کاربرد آن در بسته بندی

بیشترین کاربرد چاپ سیلک در گذشته در نشر پوستر و نقش دار کردن پارچه‌ها و تولید تابلوهای راهنمایی و رانندگی بود. جالب است بدانید زمانی‌که هنوز دستگاه‌های چاپ دیجیتال عریض اختراع نشده‌بودند، برای تکثیر پرده‌های فیلم سینمایی برای سردر سینماها از چاپ سیلک استفاده می‌شده است. اما شکل امروزی چاپ سیلک در تولید گستره وسیعی از کالا و بسته بندی کالا نقش دارد. و تولید خیلی از کالاها را بدون استفاده از چاپ سیلک نمی‌توان متصور شد.

چاپ سیلک طی نیم قرن گذشته در روش استفاده و موارد استفاده دچار تحول شده است. بیایید ابتدا با نوع متداول در گذشته این چاپ آشنا شویم.

چاپ سیلک در دسته چاپ‌های تماسی قرار دارد. یعنی سطح آغشته رنگ به صورت مستقیم و بدو واسطه، نقش را به کار چاپی منتقل می‌کند.

چاپ سیلک سنتی؛

چاپ سیلک در گذشته جزء چاپ‌های دستی طبقه بندی می‌شد و اجزای اصلی آن عبارت بودند از:

• رنگ.
• ماده حساس به نور.
• یک صفحه توری نازک با چهارچوب چوبی.
• یک میز برای نصب کار چاپی و اجرای عملیات چاپ.
• یک کاردک که طول آن به اندازه عرض داخلی چهارچوب است.

روش نیز اینگونه است که توری شابلن به ماده حساس به نور آغشته می‌شود. طرح که قبلن روی یک فیلم منتقل شده است به شابلن چسبانده شده و به آن نور تابانده می‌شود. سپس توری شسته می‌شود و قسمت‌هایی از ماده حساس به نور که نور برآنها تابانده نشده است از سطح توری پاک می‌شوند. سپس شابلن روی کار چاپی تنظیم می‌شود و رنگ با کاردک بر سطح داخلی آن کشیده می‌شود. با عبور رنگ از قسمت‌های خالی توری، طرح بر سطح کار چاپی نقش می‌بندد.

چاپ سیلک امروزی؛

در تمام مدل‌های چاپ سیلک از قدیم تا امروز، تجهیزات اصلی چاپ همین‌ها هستند. اما در شکل و در نوع استفاده دگرگون شده‌اند. برای مثال می‌توان به دستگاه‌های چاپ تخت، دستگاه‌های سیلندری، دستگاه‌هایی مخصوص چاپ روی اجسام استوانه و مخروط و ماشین‌های دوار که سرعت چاپ را بسیار بالایی دارند اشاره نمود.

دستگاه سیلک شابلونی؛

روش چاپ در این دستگاه‌ مانند روش چاپ سنتی است. این دستگاه‌ از دو بخش شابلون (فرم) و سطح چاپ که هردو به صورت تخت هستند تشکیل شده است. این دستگاه‌های شابلونی در ابعاد مختلف و با امکانات متفاوت ساخته می‌شوند. شابلون به صورت اتوماتیک روی کار قرار می‌گیرد و با حرکت تیغه پخش‌کن مرکب و کاردک چاپ روی سطح توری، مرکب بر سطح کاغذ انتقال می‌یابد. بالا و پایین آمدن شابلون به روش‌های مختلف صورت می‌گیرد. این فرایند با پدال پایی یا با دکمه فعال کننده انجام می‌شود. سرعت حرکت شابل نیز قابل تنظیم است. نوع حرکت شابلون نیز برای نشستن روی کار به شکل‌های مختلف طراحی شده است.

چاپ روی انواع سطوح تخت، نظیر شیشه، پلکسی، چوب، فلز و … قابل انجام است. دستگاه‌های شابلنی در دو حالت نیمه خودکار و خودکار موجود هستند.

دستگاه شابلونی نیمه خودکار؛

در این دستگاه‌ها فرایند شابلن گذاری و کاردک کشی به صورت اتوماتیک انجام می‌شود اما گذاشتن و برداشتن کار چاپی توسط دست انجام می‌گردد.

دستگاه شابلونی خودکار؛

در این دستگاه‌ها علاوه بر شابلن گذاری و کاردک کشی ورود و خروج کار چاپی نیز به صورت خودکار انجام می‌شود. که برای متریال کاغذ و مقوا به حالت آپارات (مانند انواع دستگاه‌های چاپ دیگر) و برای متریال‌های سخت و سنگین مانند کاشی و سرامیک به صورت نوار نقاله است. دستگاه‌های خودکار اغلب در حالت چند رنگ وجود دارند و مجهز به خشک کن هستند.

دستگاه سیلک سیلندری؛

این دستگاه برای چاپ روی سطوح استوانه مناسب است. شابلون به صورت تخت است و با حرکت روی سطح استوانه‌ای چاپ شونده آن را می‌گرداند و چاپ روی دور استوانه انجام می‌شود. البته برای چاپ روی سطوح منعطف مانند کاغذ و مقوا و پارچه نیز می‌توان از یک سیلندر استفاده نمود.

دستگاه سیلک دوار؛

در این دستگاه علاوه سطح چاپ شونده، شابلن نیز به شکل استوانه است و راکِل (کاردک رنگ) درون آن قرار دارد. راکل ثابت است و سیلند شابلن و سیلندر کار چاپی هر دو در تماس با هم می‌گردند.

مهمترین کاربردهای چاپ سیلک؛

چاپ روی انواع بسته بندی؛

درست است که روش‌های چاپی متنوعی برای چاپ روی جعبه‌های مقوایی وجود دارند که مقرون به صرفه تر و پرسرعت‌تر از چاپ سیلک هستند. اما پوشانندگی و درخشش رنگ هیچ یک به اندازه چاپ سیلک نیست. شاید این موضوع برای بسته بندی هایی نظیر جعبه ساندویچ، بسته بندی میوه، بسته بندی مواد غذایی یا بسته بندی لوازم خانگی چندان پر اهمیت نباشد. اما  برای چاپ روی بسته بندی های نفیس نظیر جعبه عطر و ادکلن از چاپ سیلک استفاده می‌شود. بیشترین کاربرد چاپ سیلک، در بسته بندی آرایشی و بهداشتی است. چاپ مستقیم روی تیوب‌ها‌ و قوطی‌ها، ظروف شامپو، و شیشه‌های عطر و ادکلن همگی به روش سیلک انجام می‌شود.

چاپ روی قطعات الکترونیک؛

شاید از تصور دور باشد؛ اما چاپ سیلک کمک شایانی به صنایع الکترونیک می‌کند. طوری که اگر وجود نداشت، گوشی موبایلی به اندازه یک لپتاپ و لپتاپی به اندازه یک چمدان در دستان شما بود. جالب است بدانید برق روی مادربردها از مسیر جوهر رسانا که توسط تکنیک سیلک روی انواع مادربرد چاپ می‌شود جریان پیدا می‌کند. در صورت نبود چنین روشی، باید از مقدار زیادی سیم بجای خطوط باریکی که روی مادربرد می‌بینید استفاده می‌شد و فضای زیادی برای عبور سیم‌ها از کنار و زیر و بالای هم نیاز بود.